Wij zijn gek op orgelmuziek, vooral als die wordt uitgevoerd op een Gronings- of Noordduits kerkorgel. Elk klein dorpje daar heeft wel een kerk met een groot orgel van de hand van een beroemde orgelbouwer als Schnitger of Hinsz.
In orgelstukken die tijdens de barok zijn geschreven komt nog wel eens een vogelgeluid voor.
Het meest bekend is de De Koekoek en de Nachtegaal voor orgel van Handel. Meestal spelen de vogels echter een kleinere rol. Luister maar eens naar de koekoek en de nachtegaal in het Praeludium in F grt BWV 145 van Buxtehude (na 2.50). Voor je het weet zijn ze gevlogen. Sommige orgels, bijvoorbeeld dat in Zeerijp, hebben een speciaal nachtegaal-register, of in het Duits een ‘Vogelzang-stop’. Dat zijn een of twee kleine pijpjes die omgekeerd met hun uiteinde in een bakje water staan. De krakkemikkige vogelzang die zo ontstaat is op You Tube te horen in een uitvoering van de Aria Quinta variatie no 3 van Pachelbel .
Werking nachtegaal-register (orgelkids.nl)
Na een concert op het orgel in Uithuizermeeden kreeg ik de kans om de organist, de bekende Everhard Zwart, te vragen organisten brengt tot het gebruik van zo'n register. Hij dacht dat ze het kerkvolk op die manier bij de les hielden. ‘He, wat is dat nou? Een vogeltje?’.
Op zo'n eenvoudige verklaring was ik nog niet gekomen.
