BEETHOVEN EN DE CETTI'S ZANGER

De Cetti's Zanger (Cettia cetti), tot voor kort een zeldzame standvogel in Nederland, is op steeds meer plaatsen te horen. In mijn directe omgeving huizen er al minstens twee. Hem zien is nog steeds even moeilijk. Na elke korte geluidsexplosie, geen overdreven aanduiding van de zang van deze vogel, vliegt hij direct naar een volgende zangplek ergens in het hart van een heester of lage boom. Tot nog toe is het mij niet gelukt om hem herkenbaar op de foto te zetten.
Uiteraard is hij opgemerkt door de Franse componist Olivier Messiaen. Zijn 'La Bouscarle' (de Cetti's Zanger) uit zijn reeks ‘Catalogue d’Oiseaux’ opent ermee. In ‘Reveil des oiseaux’ wordt hij in deel 1 ‘Minuit’ luid en duidelijk na 3 minuten weergegeven door de klarinet. In deze tweede compositie wordt de Cetti overigens minder accuraat verklankt dan in het pianostuk. De mooiste weergave is een waarschijnlijk van de hand van Beethoven, maar zeer waarschijnlijk niet zo bedoeld. In zijn boek ‘Was Beethoven a Birdwatcher?’ suggereert de schrijver David Turner dat Beethoven het vierde deel van zijn Tweede Symfonie opent met een imitatie van de Cetti's Zanger. De gelijkenis is inderdaad frappant. Er is echter geen enkel bewijs voor. Beethoven en zijn biografen hebben zich er in ieder geval niet over uitgelaten. Turner suggereert dat Beethoven de zang misschien onbewust heeft toegepast, na de vogel ergens gehoord te hebben. Dat lijkt mij stug. Op de eerste plaats omdat een genie als Beethoven natuurlijk weet waar zijn ideeën vandaan komen. Op de tweede plaats omdat de Cetti in Oostenrijk en Duitsland uiterst zeldzaam is en was en het dus zeer onwaarschijnlijk is dat Beethoven hem is tegengekomen. Vooralsnog is die melodie uit de 2e symfonie een aardig ezelsbruggetje om de zang van de Cetti te onthouden, maar voor wie de Cetti kent zal het eerder omgekeerd werken.

WAS BEETHOVEN A BIRDWATCHER? A Quirky Look at Birds in History and Culture. David Turner, Summersdale Publishers Ltd, 2011.