DE KOEKOEKSKLOK

Twee feiten zijn van beslissend belang voor het imago van de Koekoek. Allereerst is daar zijn broedparasitisme, de gewoonte om zijn ei in het nest van een andere vogel te leggen en het uitgekomen jong door deze waardvogel te laten grootbrengen. Dat maakt dat hij symbool staat voor onbetrouwbaarheid en ontrouw. Daarnaast heeft hij last van zijn optreden in koekoeksklokken. Dat heeft hem een hoog kiekeboegehalte verschaft, en dat is niet terecht want het is niet zijn gewoonte om vanuit de struiken tevoorschijn te komen en pas dan koekoek te roepen. De associatie koekoek-klok is zo sterk dat veel mensen denken dat de koekoeksklok tegelijk met het slingeruurwerk is ontstaan. Dat is niet het geval. De koekoeksklok is pas in 1730 bedacht door een klokkenmaker in het Zwarte Woud. Die wilde een wekker met een kraaiende haan construeren, wat erg moeilijk bleek. Bij nader inzien vond hij een Koekoek eenvoudiger.

De componist die een paar jaar geleden het 16-eeuwse Napolitaanse liefdeslied ‘St’amaro core mio’ voor het gezelschap Daedalus wilde instrumenteren ging behoorlijk in de fout door een koekoeksklok in het arrangement op te nemen. Die was tijdens het ontstaan van het lied nog niet uitgevonden. Het stuk gaat over een ongelukkig persoon die zich vergelijkt met een lopende klok, die slag op slag geeft. Wel op zijn plaats is de koekoeksklok in de compositie voor viool en piano ‘Impressions d’enfance op.28’ van George Enescu (1881-1955). In het vierde stuk ‘L’oiseau en cage et le coucou au mur’ hoor je eerst, niet op een soort terug te voeren, vogelzang. Daarna barst ineens een koekoeksklok los, een geluid dat de componist in zijn jeugd gehoord moet hebben. Gezien het geboortejaar van Enescu is dat zeer goed mogelijk. Een mooi koekoekskloknummer is ‘Cuckoo clock’ van de Beach Boys. Het is best mogelijk dat deze Amerikaanse zangers zelf nog nooit een Koekoek in het echt gehoord hebben. Geen enkele Amerikaanse Koekoek zegt ‘koekoek’ zoals de Europese soort. Misschien kenden ze de zang alleen van de klok die hun ouders of grootouders tijdens een vakantie in Europa kochten. Wij hun hamburgers, zij onze koekoeksklok. Aardige uitruil.

Foto: Koekoeksklok, gezien in een winkel in Freiburg