vrijdag 1 juli 2016

MUZIEK IN VOGELZANG?

De aanwezigheid van een zeer muzikale merel rond ons huis deed mij verdiepen in de achtergronden van vogelzang. Dat leverde onverwachte inzichten op.
Eerst mocht ik niet spreken van muzikaliteit bij vogels omdat ze niet de gebruikelijke syntaxis in hun composities toepassen en ook geen esthetisch ideaal schijnen te hanteren. Sommige vogelzang blijkt echter als je ze vertraagd afspeelt verrassend harmonisch te klinken. Vogelsoorten zoals papegaaien zijn zelfs gevoelig voor ritme. Ook reageren vogels positiever op harmonische dan op atonale muziek. Wat ook tegen muzikaliteit zou pleiten is het feit dat vogelzang zeer functioneel is: vrouwtjes pleasen en territorium afbakenen, terwijl menscomponisten de interpretatie aan hun publiek overlaten en zich doorgaans bij het componeren ook niets aantrekken van de daglengte. Dit zegt echter alleen iets over het ‘waarom’, niet over het ‘wat’.
Verder leerde ik dat vogels niet zoals wij met onze stembanden zingen, maar fluiten door twee membraamachtige organen in trilling te brengen.
Tenslotte zou je met het woord ‘zang’ het communicatieve aspect tekort doen. Als je kijkt naar de processen in de hersenen van zingende vogels dan is er meer overeenkomst met onze spraak dan met ons zingen. We hebben zelfs hetzelfde gen voor spraak. Onze merel is dus geen Pavarotti die de toren in zijn geboorteplaats Modena bezingt. Eerder is hij een machofiguur die door zijn zang, eh gefluit, duidelijk wil maken dat hij een bijzonder sterk mannetje is waar je als vrouwtje niet omheen kan.
Is er dan helemaal geen overeenkomst met ons zingen onder de douche of ons musiceren voor een publiek? Jawel, ook vogels beleven plezier aan hun optredens getuige het feit dat ze, net als wij, stofjes in hun hersenen aanmaken die aangename gevoelens opwekken. Daarmee worden ze direct beloond en niet later als ze terugkijken op hun broedsucces.

Klik om onze muzikale Merel te horen.

Literatuur bijv. Elena Mannes; The Power of Music.